22/06/1965 tarihli ve 633 sayılı Diyanet İşleri Başkanlığının Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun ile Başkanlık merkez birimlerinden olan Hukuk Müşavirliği kurulmuş olup, 01/07/2010 tarihli ve 6002 sayılı Kanunla 633 sayılı Kanunda yapılan değişiklikle Başkanlığın hizmet birimleri arasında sayılan Hukuk Müşavirliği anılan Kanunun 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (h) bendinde görevleri aşağıdaki şekilde belirtilmiştir;
- Başkanlık merkez birimlerinden sorulan hukuki konular ile hukuki, mali ve cezai sonuçlar doğuracak işlemler hakkında görüş bildirmek.
- Başkanlığın menfaatlerini koruyucu, anlaşmazlıkları önleyici hukuki tedbirlerin zamanında alınmasına rehberlik etmek, anlaşma ve sözleşmelerin bu esaslara uygun olarak yapılmasına yardımcı olmak.
- 8/1/1943 tarihli ve 4353 sayılı Kanun hükümlerine göre adli ve idari davalarda gerekli bilgileri hazırlamak ve taraf olduğu, Hazineyi ilgilendirmeyen idari davalarda Başkanlığı temsil etmek.
- Başkanlığın amaçlarını daha iyi gerçekleştirmesini; mevzuata, plan ve programa uygun olarak çalışmasını temin etmek amacıyla gerekli hukuki teklifleri hazırlamak ve Başkana sunmak.
- Başbakanlık, bakanlıklar ve Başkanlık birimlerinden gönderilen kanun, tüzük, yönetmelik ve diğer mevzuat taslaklarını hukuki açıdan inceleyerek görüş bildirmek.
26/09/2011 tarihli ve 659 sayılı Genel Bütçe Kapsamındaki Kamu İdareleri ve Özel Bütçeli İdarelerde Hukuk Hizmetlerinin Yürütülmesine İlişkin Kanun Hükmünde Kararname de ise Hukuk Müşavirliğinin görev ve yetkileri aşağıda özetlenmiştir;
- Muhakemat hizmetleri olarak;
- İdarenin taraf olduğu adli ve idari davalarda, iç ve dış tahkim yargılamasında, icra işlemlerinde ve yargıya intikal eden diğer her türlü hukuki uyuşmazlıklarda idareyi temsil eder, dava ve icra işlemlerini vekil sıfatı ile takip eder.
- İdarece hizmet satın alma yoluyla temsil ettirilecek dava ve icra takipleri ve tahkim ile ilgili işlemleri koordine eder, izler ve denetler.
- Danışmanlık hizmetleri olarak;
- İdare hizmetleriyle ilgili olarak diğer kamu kurum ve kuruluşları tarafından hazırlanan mevzuat taslaklarını, idare birimleri tarafından hazırlanan mevzuat taslakları ile düzenlenecek her türlü sözleşme ve şartname taslaklarını, idare ile üçüncü kişiler arasında çıkan uyuşmazlıklara ilişkin işleri ve idare birimlerince sorulacak diğer işleri inceleyip hukuki mütalaasını bildirir.
- Anlaşmazlıkları önleyici hukuki tedbirleri zamanında alır, uyuşmazlıkların sulh yoluyla çözümü konusunda mütalaa verir.
- İdarenin amaçlarını daha iyi gerçekleştirmek, mevzuata, plan ve programa uygun çalışmalarını temin etmek amacıyla gerekli hukuki teklifleri hazırlar.
- Hukuki uyuşmazlık değerlendirme komisyonunun sekretarya hizmetlerini ve idaresince verilen diğer görevleri yürütür.
Ayrıca, adli ve idari uyuşmazlıkların sulh yoluyla halli veya vazgeçilmesinde Müşavirliğimize önemli görevler verilmiştir.
Söz konusu Yönergenin 6 ncı maddesinde Müşavirliğin görevleri şu şekilde tadat edilmiştir.
a) 22/6/1965 tarihli ve 633 sayılı Diyanet İşleri Başkanlığı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun ve 26/09/2011 tarihli ve 659 sayılı Genel Bütçe Kapsamındaki Kamu İdareleri ve Özel Bütçeli İdarelerde Hukuk Hizmetlerinin Yürütülmesine İlişkin Kanun Hükmünde Kararname ile Diyanet İşleri Başkanlığı Görev ve Çalışma Yönetmeliğinde belirtilen görevleri yerine getirmek,
b) Müşavirlikte bulunan emsal kararları arşivlemek, gerekli görülenleri uygulama birliğini sağlamak amacıyla Başkanlığın merkez ve taşra teşkilatına duyurmak,
c) Başkanlık görev alanına giren konularla ilgili olarak diğer kamu kurum ve kuruluşları tarafından hazırlanarak gönderilen mevzuat taslaklarını, birimlerin görüşlerini de aldıktan sonra inceleyip Başkanlık görüşünü oluşturmak,
ç) Başkanlık görev alanına giren konularla ilgili olarak düzenlenen sözleşme ve şartname taslaklarını, Başkanlık ile üçüncü kişiler arasında çıkan uyuşmazlıklara ilişkin işler ile diğer işleri inceleyip hukuki mütalaasını bildirmek,
d) Başkanlık birimleri tarafından hazırlanan mevzuat taslaklarını incelemek ve taslaklara son şeklini vererek yürürlüğe konulmasını sağlamak,
e) Mevzuatın uygulanmasında tereddüte düşülen hususlarda mütalaa oluşturmak ve uygulamada birliğin sağlanması bakımından tüm teşkilata duyurmak,
f) Başkanlık birimleri ve valiliklerden sorulan hukuki konular ile hukuki, mali, cezai sonuçlar doğuracak işlemler hakkında görüş bildirmek,
g) Başkanlık mevzuatını Başkanlık web sitesi mevzuat bölümünde yayımlamak ve mevzuatı güncellemek,
ğ) Görev alanına giren konularda 9/10/2003 tarihli ve 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu ile CİMER kapsamında gelen başvuruları mevzuatına uygun olarak zamanındacevaplandırmak,
h) Soru önergeleri ile ilgili koordinasyonu yapmak ve Başkanlık birimleri tarafından gönderilen bilgilere göre verilecek nihai cevapları oluşturmak,
ı) Müşavirlik personelinin görev ve sorumlulukları ile özlük hakları ve ödevlerine ilişkin her türlü iş ve işlemleri yürütmek,
i) Müşavirliğin nöbet hizmetleri; taşınır mal işlemleri; dosya, arşiv, temizlik, gelen ve giden evrakın kaydı, sevki, dağıtımı işlemleri; avans çekme, açma ve kapama, vekâlet ücretleri tahsil ve dağıtım işlemleri; yazışmaların takibi ve tekidi, dosya açma ve kapatma, evrak havale, istatistik, sekreterlik ve benzeri iş ve işlemlerini yürütmek,
j) Mevzuat gereği oluşturulan komisyon ve kurullarda temsilci veya üye bulundurmak,
k) Başkan tarafından verilen diğer görevleri yapmak.
Son olarak, 13/12/2018 tarihli ve 191179 sayılı Başkanlık Onayıyla yürürlüğe giren Hukuk Müşavirliği Görev ve Çalışma Yönergesi ile merkezde "Ofisler", taşrada "Bölge Hukuk Büroları" şeklinde yapılandırılmış olan Hukuk Müşavirliği ofislerinin idari yapıları güçlendirilerek; 15/06/2022 tarih ve E.2559668 sayılı Başkanlık Olur'u ile "Daire Başkanlığı" düzeyine çıkarılmıştır. Bu itibarla, Müşavirliğimiz bünyesindeki ofisler; Adli ve İdari Davalar Daire Başkanlığı, Mevzuat ve Hukuki Rehberlik Daire Başkanlığı ve Hukuki-Mali ve İdari İşler Daire Başkanlığı olarak teşekkül ettirilmiştir.
Müşavirliğimiz, doğrudan Başkana bağlı olarak I. Hukuk Müşaviri başkanlığında daire başkanları, hukuk müşavirleri, avukatlar, Diyanet işleri uzmanları ve diğer büro personeli ile görevlerini icra etmektedir.